Kendisi küçük, mücadelesi büyük

Karadeniz Bölgesi’nde fındık başta olmak üzere birçok tarım ürününe büyük zarar veren kahverengi kokarca böceğiyle mücadelede önemli bir adım atıldı. Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü laboratuvarında üretilen samuray arıları, zararlı böceğin yayılımını durdurmak için doğaya salınıyor.

Fındık üreticilerinin son yıllarda en büyük sorunlarından biri haline gelen kahverengi kokarca, hem ürün verimliliğini düşürüyor hem de kalite kaybına yol açıyor. Kimyasal ilaçlamaların çevresel etkileri ve sınırlı başarısı nedeniyle yetkililer, çözümü biyolojik mücadelede aradı. Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü bünyesindeki Orman Zararlılarıyla Mücadele Laboratuvarında yapılan çalışmalar sonucunda ilk etapta binlerce samuray arısı üretildi. Asya kökenli olan samuray arısı, doğada kahverengi kokarca yumurtalarıyla beslenerek böceğin çoğalmasını engelliyor. Zararlının doğal düşmanı olarak bilinen bu arı türü, çevreye zarar vermeden popülasyonu kontrol altına almasıyla dikkat çekiyor.

Son yıllarda Karadeniz Bölgesi’ni etkisi altına alan ve özellikle fındık üreticilerinin korkulu rüyası haline gelen kahverengi kokarca böceği için laboratuvar ortamında üretilen bu küçük savaşçılar, mücadele için doğaya salındı. Uzman ekipler tarafından belirlenen pilot bölgelerdeki fındık bahçelerine bırakılan samuray arıları, kahverengi kokarcanın yumurtalarını hedef alarak onun neslini engelleyen doğal bir biyolojik savaşçı. Küçük boyutuyla görünmeyen bu arı türü samuray, kahverengi kokarcanın en etkili doğal düşmanlarından biri olarak kabul ediliyor.

Trabzon Orman Bölge Müdürü Emin Yılmaz: “2024 yılına kadar bu zararlı maalesef Marmara bölgesine kadar ulaştı”

Kahverengi kokarcaya yönelik yürütülen çalışmalarla ilgili bilgiler veren Trabzon Orman Bölge Müdürü Emin Yılmaz, “Kahverengi kokarca böceği başta fındıkta olmak üzere bir çok tarım ürününe zarar veriyor. Son yıllarda ülkemize giriş yapan iklim şartlarına göre yayılışını arttıran zararlı türlerden bir tanesi. Ülkemize 2016-2017 yıllarında Gürcistan üzerinden girişleri başlamıştı. O yıllarda mandalinada zararlısını tespit ederek mücadelesine başlamıştık. 2024 yılına kadar bu zararlı maalesef Marmara bölgesine kadar maalesef ulaştı. Doğal şartlarda yılda 70 kilometre kadar uçabilen bir tür. Farklı faktörlerle yayılışını hızlı gösterebilen bir tür” dedi.

“Fındıkta oldukça büyük zararlara yol açabiliyor”

Kahverengi kokarca ile 4 türde mücadele yapılabildiğini kaydeden Yılmaz, “Yöremizde birçok zirai türlerimizde zarar yapabilen türlerin başında geliyor. Özellikle meyve, sebzede yoğun şekilde zarar yapıyor. Fındıkta da oldukça büyük zararlara yol açabiliyor. Bununla mücadele çalışmalarında Tarım ve Orman Bakanlığımız araştırma laboratuvarında yırtıcısını üreterek mücadele yapıyor. 4 türde mücadele yapabiliyoruz. Erginleri ve yumurtalarını toplayarak imha edebiliyoruz. Biyoteknik dediğimiz feromon tuzaklarını asarak tuzaklarla mücadele edebiliyoruz. Kimyasal mücadele var ama çok kullanmıyoruz. Biyolojik mücadele dediğimiz yani bu türün yırtıcısı olan türleri laboratuvar ortamında yetiştirip doğal dengeye uygun mücadele çalışması yürütüyoruz. Biz Orman Bölge Müdürlüğü olarak Bakan beyin ve Genel Müdürümüzün talimatlarından sonra Orman Zararlıları İle Mücadele Laboratuvarımızda bu zararlının yırtıcısını üretmeye başladık. Bu yıl verilen programımızın üstünde bir yırtıcı geliştirerek salımlarını yapıyoruz. Doğada zaten her böcek var. Bozulan dengeyi tekrar denge pozisyonuna getirmek için buradaki faydalı popülasyonuna artış sağlamak amacıyla mücadele yapıyoruz” şeklinde konuştu.

“Kendi laboratuvarımızda bunu ilk kez yapıyoruz”

Kahverengi kokarca türünün 20 ve 40’lı gruplar halinde yumurta bıraktığını vurgulayan Yılmaz, “Laboratuvar ortamında yırtıcısını yetiştiriyor. Bunun için önce anaç kokarcalarını alıp laboratuvar ortamında yumurtlamalarını sağlıyoruz. O yumurtalarımız daha sonra elimizdeki faydalı böcek anaçları ile beraber parazitlemeyi yaptıktan sonra çıkan faydalı böceklerimizle zarar gördüğümüz alanlara salımları yapıyoruz. Öncelikle zararlı alanların tespitleri yapılıyor. Bunun için feromon tuzakları asılıyor. Astığımız tuzaklara böcek düşüyorsa orada çalışma yapıyoruz. Bu tür yılda bir kez yavruluyor. Mart ayından sonra aktif hale geliyor. Ekim sonundan sonra kışlığa geçiyor. Mart ve Ekim ayı arasında periyotta faydalı böcek üretip salımlarını yapıyoruz. Bunlar yumurtalarını 20 ve 40’lı gruplar halinde yapıyorlar. Saldığımız faydalı böcekler yumurtalara kokusundan ve takibinden bulup kendi yumurtalarını bırakıp parazitliyor. O türün çoğalmasını engelliyor. Samuray arısı dediğimizde çok büyük bir şey bekliyoruz ama çok küçük göz ile zor görülebilen türümüz. Zararlı böceği gidip imha eden bir türümüz değil. Yumurtaların birbirini yiyerek çoğalmalarını engelledikleri mücadele şekli. Kendi laboratuvarımızda bunu ilk kez yapıyoruz. 5 bin adet deneme amaçlıydı. Önümüzdeki yıllarda bunu katlamalı olarak arttıracağız” ifadelerini kullandı.